Εγκεφαλικός όγκος
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Εγκεφαλικός όγκος | |
|---|---|
 Καρκινικός όγκος (γλοίωμα) του στελέχους του εγκεφάλου | |
| Ειδικότητα | ογκολογία, νευροχειρουργική και νευρολογία |
| Ταξινόμηση | |
| ICD-10 | C71, D33.0-D33.2 |
| ICD-9 | 191, 225.0 |
| DiseasesDB | 30781 |
| MedlinePlus | 007222 000768 |
| eMedicine | emerg/334 |
| MeSH | D001932 |
Ένας εγκεφαλικός όγκος, είναι οποιοσδήποτε ενδοκρανιακός όγκος που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη διαίρεση κυττάρων, κανονικά είτε μέσα στον εγκέφαλο, στα κρανιακά νεύρα, στις μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο (μήνιγγες), στο κρανίο, στο βλεννογόνο και κωνοειδή αδένα ή μπορεί να εξαπλωθεί από κάποιον καρκίνο που εντοπίζεται σε άλλο μέρος του σώματος (μεταστατικοί όγκοι). Οι πρωτογενείς εγκεφαλικοί όγκοι στα παιδιά εντοπίζονται συνήθως στο οπίσθιο κρανιακό βόθριο και στους ενήλικες συνήθως εντοπίζονται στα εμπρόσθια εγκεφαλικά ημισφαίρια, παρόλο που μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε μέρος του εγκεφάλου. Στις ΗΠΑ το 2005 έχουν υπολογιστεί 43.800 καινούριες υποθέσεις εγκεφαλικών όγκων, στις οποίες οφειλόταν το 1.4 τις εκατό όλων των καρκίνων, το 2,4 τις εκατό όλων των θανάτων που οφείλονταν σε καρκίνο και 20-45 τις εκατό των παιδιατρικών καρκίνων. Τελικώς εκτιμάται πως υπήρξαν 13.000 θάνατοι από όγκους του εγκεφάλου.
Ταξινόμηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι εγκεφαλικοί όγκοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, σε πρωτογενείς και σε δευτερογενείς. Οι πρωτογενείς όγκοι εμφανίζονται από μόνοι τους, χωρίς να έχει γίνει μετάσταση από κάποιο άλλο μέρος του σώματος. Οι δευτερογενείς όγκοι είναι μεταστάσεις καρκίνων από διαφορετικά όργανα του σώματος.
Πρωτογενείς Εγκεφαλικοί Όγκοι Και Δευτερογενείς Εγκεφαλικοί Όγκοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι πρωτογενείς εγκεφαλικοί όγκοι αναπτύσσονται από τον ανώμαλο πολλαπλασιασμό εγκεφαλικών κυττάρων. Όγκοι μπορούν να δημιουργηθούν από τα διάφορα είδη των εγκεφαλικών κυττάρων. Είναι επίσης δυνατόν να αναπτυχθούν μεταστάσεις στον εγκέφαλο από κάποιον άλλο καρκίνο που έχει εκδηλωθεί σε διαφορετικό μέρος του σώματος. Οι δευτερογενείς αυτοί όγκοι είναι συχνότεροι από ότι οι πρωτογενείς όγκοι του εγκεφάλου. Στα παιδιά οι περισσότεροι όγκοι είναι πρωτογενείς. Στους ενήλικες συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο δηλαδή οι περισσότεροι είναι μεταστάσεις καρκίνων που εκδηλώθηκαν αλλού στο σώμα.
Συμπτώματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα σημεία και συμπτώματα που μπορούν να προκαλούν οι πρωτογενείς ή δευτερογενείς εγκεφαλικοί όγκοι έχουν σχέση με πολλές βασικές λειτουργίες όπως η όραση, η ακοή, η ομιλία, η μνήμη, η κίνηση, η ισορροπία, η συμπεριφορά και η ψυχική κατάσταση. Τα κυριότερα είναι τα ακόλουθα:
- Έντονος πονοκέφαλος: Ο πονοκέφαλος αυτός είναι ισχυρότερος από ότι συνήθως, επιδεινώνεται προοδευτικά, εκδηλώνεται το πρωί, εντοπίζεται πάντοτε στην ίδια περιοχή και μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, εμετούς, διπλωπία ή απώλεια όρασης.Περισσότεροι από το 50% των ασθενών με εγκεφαλικό όγκο, παρουσιάζουν πονοκέφαλους. Χειροτερεύουν με το βήχα και με την αλλαγή της θέσης του ασθενούς. Με την αύξηση του όγκου γίνονται συχνότεροι, διαρκούν περισσότερο και γίνονται ισχυρότεροι.
- Προβλήματα όρασης: Διπλωπία (ο ασθενής βλέπει διπλά), απώλεια της περιφερικής ή άλλου μέρους της όρασης.
- Δυσκολίες ομιλίας και ακοής.
- Δυσκολίες ισορροπίας: Ο ασθενής δυσκολεύεται να κρατήσει την ισορροπία του, παρουσιάζει αταξία, προβλήματα στο συντονισμό των κινήσεων του.
- Εμετοί: Ο ασθενής παρουσιάζει το πρωί όταν ξυπνά αναγούλες, εμετούς που δεν εξηγούνται από άλλους λόγους. Κάποτε οι εμετοί αυτοί μπορεί να είναι έντονοι.
- Απώλεια αίσθησης ή και κίνησης: Ο ασθενής χάνει προοδευτικά τη δυνατότητα να κινεί ή να αισθάνεται ένα μέλος του σώματός του, χέρι ή πόδι. Μπορεί επίσης να έχει μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα σε ένα μέλος του.
- Σύγχυση, δυσκολίες συγκέντρωσης.
- Αλλαγές στη συμπεριφορά.
- Σπασμοί: Οι αλλαγές στην ηλεκτρική δραστηριότητα των νευρώνων του εγκεφάλου που δημιουργεί ό όγκος, είναι αιτία σπασμών, απώλειας της συνείδησης, απώλειας ούρων ή και κοπράνων.
Σπασμοί που εμφανίζονται ξαφνικά σε ένα ενήλικα χωρίς προηγούμενο ιστορικό σπασμών ή ατυχήματος με εμπλοκή του εγκεφάλου ή άλλης ασθένειας που προκαλεί σπασμούς, πρέπει να δημιουργεί την υποψία για εγκεφαλικό όγκο. Κάποτε οι σπασμοί μπορεί να είναι το μόνο σημείο ενός εγκεφαλικού όγκου που αυξάνεται με αργό ρυθμό.
Συμπτώματα που σχετίζονται με τη θέση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο εγκέφαλος χωρίζεται σε λοβούς και κάθε λοβός (ή περιοχή) έχει τη δική του λειτουργία.[1] Ένας όγκος σε οποιονδήποτε από αυτούς τους λοβούς μπορεί να επηρεάσει την απόδοση της περιοχής. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται συχνά συνδέονται με τη θέση του όγκου, ωστόσο κάθε άτομο μπορεί να βιώσει διαφορετικά συμπτώματα.[2]
- Μετωπιαίος λοβός: Οι όγκοι μπορεί να συμβάλλουν σε μειωμένη λογική, ανάρμοστη κοινωνική συμπεριφορά, αλλαγές προσωπικότητας, κακό προγραμματισμό, μειωμένη αναστολή και μειωμένη παραγωγή ομιλίας (περιοχή Broca).
- Κροταφικός λοβός: Οι όγκοι σε αυτόν τον λοβό μπορεί να συμβάλλουν σε κακή μνήμη, απώλεια ακοής και δυσκολία στην κατανόηση της γλώσσας (περιοχή Wernicke).
- Βρεγματικός λοβός: Οι όγκοι εδώ μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα κακή ερμηνεία της γλώσσας, δυσκολία στην ομιλία, στη γραφή, στο σχέδιο, στην αναφορά ονομάτων, όπως επίσης και στην αναγνώριση και στην κακή χωρική και οπτική αντίληψη.
- Ινιακός λοβός: Η βλάβη σε αυτόν τον λοβό μπορεί να οδηγήσει σε κακή όραση ή απώλεια της όρασης.
- Παρεγκεφαλίδα: Οι όγκοι σε αυτή την περιοχή μπορεί να προκαλέσουν κακή ισορροπία, κακή μυϊκή λειτουργία και κακή στάση του σώματος.
- Εγκεφαλικό στέλεχος: Οι όγκοι στο εγκεφαλικό στέλεχος μπορεί να προκαλέσουν επιληπτικές κρίσεις, ενδοκρινολογικά προβλήματα, αναπνευστικές αλλαγές, οπτικές αλλαγές, πονοκεφάλους και μερική παράλυση.
Αλλαγές στη συμπεριφορά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η συμπεριφορά ενός ατόμου μπορεί να επηρεαστεί λόγω ενός εγκεφαλικού όγκου. Οι αλλαγές μπορεί να κυμαίνονται από έλλειψη κινήτρων έως ευερεθιστότητα και ακόμη, δυστυχώς, επιθετικότητα. Και, μπορεί να έχουν πολλές αιτίες. Δεν βιώνουν, ωστόσο, αυτές τις αλλαγές στη συμπεριφορά όλοι όσοι έχουν προσβληθεί από όγκο στον εγκέφαλο.[3]
Διάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παρόλο που δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο σύμπτωμα στους εγκεφαλικούς όγκους, η αργή ανάπτυξη νευρολογικών συμπτωμάτων και σημάδια αυξημένης ενδοκρανιακής πίεσης, όσο και η επιληψία σε κάποιον ασθενή με αρνητικό ιατρικό ιστορικό επιληψίας θα πρέπει να δημιουργήσουν την υποψία για εγκεφαλικό όγκο.
Η πίεση που ασκείται από τον όγκο στους υγιείς ιστούς του εγκεφάλου, το οίδημα που δημιουργείται στον εγκεφαλικό ιστό που περιβάλλει τον όγκο και η απόφραξη της κυκλοφορίας του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, δημιουργούν μια κλινική εικόνα του ασθενούς, ιδιαίτερα ανησυχητική.
Η διάγνωση συνήθως περιλαμβάνει μια πλήρη νευρολογική εξέταση, σύμφωνα με τα ευρήματα του ιατρού μπορεί να συστηθεί μια ή και παραπάνω από τις ακόλουθες εξετάσεις:
Αξονική τομογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η αξονική τομογραφία (CT Scan) είναι μια ακτινολογική μέθοδος, στην οποία χρησιμοποιούνται ακτίνες Χ και απεικονίζει εγκάρσιες τομές του ανθρωπίνου σώματος. Μερικές φορές μπορεί να χορηγηθεί κάποιο σκιαγραφικό υλικό για να μπορέσει να εντοπιστεί πιο εύκολα κάποιος όγκος.
Μαγνητική τομογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η συσκευή που χρησιμοποιείται κατά την εξέταση με μαγνητικό τομογράφο είναι ένα τούνελ στο μέγεθος του ανθρώπου, ανοιχτό στα άκρα του, τα τοιχώματα του οποίου αποτελούνται από μαγνήτες που δημιουργούν ένα μόνιμο μαγνητικό πεδίο. Στη μαγνητική τομογραφία ο ασθενής εκτίθεται σε ισχυρό μαγνητικό πεδίο (αντίστοιχο, αλλά χίλιες φορές μεγαλύτερο από το μαγνητικό πεδίο της Γης) ικανό να προσανατολίσει τους πυρήνες σε κανονική διάταξη με τη βοήθεια μιας ακολουθίας ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Μετά τη διέγερση αυτή, τα άτομα επανέρχονται στην αρχική τους κατάσταση εκπέμποντας ακτινοβολία. Αυτή την ακτινοβολία συλλαμβάνουν ειδικοί δέκτες και τη στέλνουν υπό μορφή ηλεκτρικών ώσεων σ' έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Εκεί γίνεται η επεξεργασία των σημάτων και η μετατροπή τους σε εικόνα. Οι ιστοί απεικονίζονται με διαφορετικό τρόπο, και όσο πιο ανοιχτό χρώμα έχουν τόσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωσή τους σε νερό. Μερικές φορές μπορεί να χορηγηθεί κάποιο σκιαγραφικό υλικό για να μπορέσει να εντοπιστεί πιο εύκολα κάποιος όγκος.
Άλλες εξετάσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Άλλες εξετάσεις που πραγματοποιούνται για τη διάγνωση κάποιου εγκεφαλικού όγκου είναι οι εξής:
- Αγγειογράφημα
- Pet Scan,
- Ακτινογραφία
Αλλά αυτές είναι συνήθως δεύτερης γραμμής εξετάσεις καθώς είναι επικίνδυνες για τον άνθρωπο και για αυτό τον λόγο προτιμούνται η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία
Παρόλα αυτά όμως μια σίγουρη διάγνωση γίνεται μόνο μετά από ιστολογικές εξετάσεις από τον ιστό του όγκου, τα δείγματα μπορούν να αποκτηθούν μέσω βιοψίας ή ανοικτής εγχείρησης.
Θεραπεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι κακοήθεις εγκεφαλικοί όγκοι αποτελούν ένα πολύπλοκο και δύσκολο θεραπευτικό πρόβλημα. Παρά την αξιόλογη βελτίωση της αντιμετώπισης και των ποσοστών ίασης για πολλούς άλλους καρκίνους που έχουν επιτευχθεί κατά τα τελευταία 30 χρόνια, για τους καρκίνους του εγκεφάλου δυστυχώς δεν έχει παρατηρηθεί ανάλογη πρόοδος.
Οι δυσκολίες στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των εγκεφαλικών όγκων οφείλονται σε πολλούς παράγοντες. Αρχικά μέσα στον εγκέφαλο αναπτύσσονται πολλών ειδών όγκοι με διαφορετική ιστολογική μορφή. Ο τρόπος και η ταχύτητα ανάπτυξης είναι διαφορετικός για κάθε μορφή. Η μεγάλη ετερομορφία που χαρακτηρίζει τους εγκεφαλικούς όγκους παρατηρείται ακόμη και μέσα σε οντότητες της ίδιας ιστολογικής κατηγορίας. Το γεγονός αυτό αυξάνει την δυσκολία αξιολόγησής τους και σε αρκετές περιπτώσεις τη δυναμική εξέλιξής τους. Η ιατρική σήμερα διαθέτει βασικά 3 κύρια όπλα εναντίον των όγκων του εγκεφάλου:
- Τη χειρουργική
- Την ακτινοθεραπεία
- Τη χημειοθεραπεία
Ιστορικά μετά από τη διάγνωση, χρησιμοποιήθηκε στο αρχικό στάδιο η χειρουργική επέμβαση. Στη συνέχεια εφαρμόστηκε η ακτινοθεραπεία και λόγω της ανεπάρκειας των αποτελεσμάτων άρχισαν να γίνονται θεραπευτικές δοκιμές με τη χρήση της χημειοθεραπείας.
Χειρουργική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του κακοήθους όγκου, ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να αφαιρέσει την κακοήθη μάζα και να δώσει μια ριζική θεραπεία, σε πολλές άλλες περιπτώσεις έχει σοβαρούς περιορισμούς. Οι περιορισμοί της χειρουργικής επέμβασης οφείλονται στην ίδια τη φύση του εγκεφάλου και στον τρόπο με τον οποίο εξαπλώνεται και διηθεί ο καρκίνος του εγκεφάλου του διάφορους γειτονικούς και ζωτικούς εγκεφαλικούς ιστούς. Είναι αυτονόητο ότι ο νευροχειρουργός δεν μπορεί να επέμβει και να αφαιρέσει χωρίς κινδύνους όλο τον κακοήθη ιστό διότι σε πολλές περιπτώσεις διηθούνται ζωτικά κέντρα, των οποίων ο επηρεασμός θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή. Ακόμη οποιαδήποτε προσπάθεια αφαίρεσης όγκου συνοδεύεται από ένα μεγάλο κίνδυνο εγκατάστασης νέων σοβαρών και μόνιμων κινητικών, αισθητικών και διανοητικών ανωμαλιών.
Ακτινοθεραπεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ακτινοθεραπεία έχει προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στην καταπολέμηση των εγκεφαλικών όγκων. Η ακτινοθεραπεία συμβάλλει στον τοπικό έλεγχο της νόσου και στην προσπάθεια εξάλειψης της ασθένειας από άλλες περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ο καρκίνος για παράδειγμα έχει τη δυνατότητα να μετακινηθεί και να εγκατασταθεί στη σπονδυλική στήλη και το νωτιαίο μυελό. Παρά την ουσιαστική βοήθεια που προσφέρει η ακτινοθεραπεία, εντούτοις δεν αρκεί για τα περισσότερα περιστατικά και μάλιστα θα πρέπει να τονίσουμε ότι για ορισμένες ηλικίες υπάρχουν προβλήματα. Συγκεκριμένα η ακτινοθεραπεία στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ανάπτυξης του εγκεφάλου που επηρεάζουν την σωματική ανάπτυξη λόγω ενδοκρινολογικών ανωμαλιών που προκαλούνται στην υπόφυση και υποθάλαμο. Ταυτόχρονα μπορεί να μειώσει τις ικανότητες εκμάθησης των παιδιών, μπορεί να μειώσει το δείκτη νοημοσύνης τους και σε μερικές σπάνιες περιπτώσεις, είναι δυνατόν να προκαλέσει μια χρόνια εκφυλιστική και προοδευτική εγκεφαλοπάθεια που επηρεάζει τη λευκή ουσία.
Χημειοθεραπεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με βάση τα δεδομένα αυτά οι γιατροί προσπάθησαν να εφαρμόσουν και το όπλο της χημειοθεραπείας για να αυξήσουν τα ποσοστά επιβίωσης και ίασης των ασθενών με καρκίνο του εγκεφάλου. Δυστυχώς η χρήση της χημειοθεραπείας σε αρκετές μορφές όγκων του εγκεφάλου, δεν έδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Τα επιθετικά γλοιώματα, υψηλού βαθμού κακοήθειας, θεωρούνται σαν μια από τις δυσκολότερες μορφές καρκίνου του εγκεφάλου που συνοδεύονται από πολύ φτωχή πρόγνωση. Με τα σημερινά δεδομένα, το ποσοστό επιβίωσης ασθενών με υψηλού βαθμού κακοήθη γλοιώματα, δεν ξεπερνά το 5% με 10% στα δύο χρόνια που ακολουθούν τη διάγνωση. Τα γλοιώματα είναι όγκοι που αναπτύσσονται από τον υποστηρικτικό ιστό του εγκεφάλου (νευρογλοία) και όχι από τους νευρώνες. Περιγράφονται βασικά 4 ειδών όγκοι που αποκαλούνται επίσης αστροκυττώματα. Τα αστροκυττώματα τύπου 1 και 2 θεωρούνται χαμηλού βαθμού κακοήθειας και έχουν αργή εξέλιξη με συχνή τάση σταθεροποίησης. Τα αστροκυττώματα 3 και 4 αποκαλούνται, επίσης, το μεν πρώτο αναπλαστικό αστροκύττωμα το δε δεύτερο πολύμορφο γλοιοβλάστωμα. Οι όγκοι αυτοί χαρακτηρίζονται από ιστολογική ανομοιογένεια, επιθετική συμπεριφορά και πολύ άσχημη πρόγνωση. Μέχρι σήμερα οι θεραπευτικές δοκιμές που έγιναν με τη χορήγηση χημειοθεραπείας μετά από το συνδυασμό χειρουργικής επέμβασης και ακτινοθεραπείας, έδωσαν αντιφατικά αποτελέσματα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της. Σύμφωνα με μια συνολική ανάλυση πολλών θεραπευτικών δοκιμών που έγιναν με χημειοθεραπεία, Βρετανοί ερευνητές βρήκαν ότι η χημειοθεραπεία έχει μια θετική επίδραση, έστω και εάν αυτή είναι μικρή. Συγκεκριμένα οι ερευνητές από το Medical Research Council του Λονδίνου, βρήκαν ότι η χημειοθεραπεία μειώνει τη θνησιμότητα των ασθενών με ψηλού βαθμού κακοήθειας γλοιώματα, κατά 15%. Το εύρημα αυτό είναι ελπιδοφόρο διότι δείχνει ότι κάποια από τα φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται, έχουν δράση εναντίον των καρκινικών κυττάρων που αποτελούν τους όγκους αυτούς. Ή τουλάχιστο ότι κάποιες μορφές των γλοιωμάτων μπορούν να ανταποκριθούν θετικά στο θεραπευτικό αυτό όπλο.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Gregg, N.; Arber, A.; Ashkan, K.; Brazil, L.; Bhangoo, R.; Beaney, R.; Gullan, R.; Hurwitz, V. και άλλοι. (2014-11-01). «Neurobehavioural changes in patients following brain tumour: patients and relatives perspective» (στα αγγλικά). Supportive Care in Cancer 22 (11): 2965–2972. doi:. ISSN 1433-7339. https://link.springer.com/article/10.1007/s00520-014-2291-3.
- ↑ «Brain tumor - Symptoms and causes». Mayo Clinic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Personality changes and brain tumours». The Brain Tumour Charity (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2024.
